تمایزات جرایم سیاسی از جرایم عمومی و امنیتی با تاکید بر نظام کیفری ایران

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

طلبه حوزه علمیه قم و دانش آموخته دکترای حقوق جزا و جرم شناسی

10.22034/cr7.2024.100476.1024

چکیده

شکاف جرم سیاسی همواره مورد مناقشه نظام‌های مختلف کیفری و حقوق‌دانان بوده و هنوز دایرۀ مشخصی از این جرم در نظام‌های کیفری دنیا به‌صورت دقیق تبیین نشده است. همین امر سبب شده که برخی از مجرمین امنیتی با تکیه ‌بر افکار عمومی جامعه، تلاش نمایند جرائم خود را جرم سیاسی قلمداد کرده و خود را در اذهان جامعه، مستحق قرار گرفتن در رژیم ارفاقی معرفی کنند. از سوی دیگر دولت‌ها نیز با عدم جرم‌انگاری دقیق جرم سیاسی، تلاش داشته‌ که از اعطای رژیم ارفاقی به متهمین مختلف پرهیز کنند. لذا بسیاری از قانون‌گذاران هیچ تعریف دقیق و درستی از جرم سیاسی ارائه نداده و برخی نیز صرفاً اشاره‌ای گذرا کرده‌اند. با وجود پژوهش‌های متعددی در حوزه تبیین مفهوم جرم سیاسی، تمایزات جرائم سیاسی از سایر جرائم در هاله‌ای از ابهام باقی‌مانده است. ازاین‌رو هدف از این پژوهش، تبیین تمایز میان جرائم سیاسی با سایر جرائم با تأکید بر نظام کیفری ایران است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی با رویکرد بنیادین است و روش تحقیق توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای با تحلیل محتوای مقالات، قوانین و کتب متعدد است. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که قانون‌گذار ایران با تکیه ‌بر ضابطه ذهنی در عنصر معنوی شامل اهداف و انگیزه‌های سیاسی، عدم طمع‌ورزی و نگرش مصلحانه و با تکیه‌بر ضابطه عینی در عنصر مادی شامل عدم ارتکاب جرائم خشن، خیانت به کشور، جاسوسی، فقدان سوءاستفاده مالی و عدم ارتکاب جرائم رذیلانه و همچنین در عنصر قانونی با تکیه‌بر غیرمنصوص بودن جرائم تعزیری، اقدام به تمیز جرائم سیاسی از سایر جرائم نموده است.

کلیدواژه‌ها